
De struikelstenen op het Wilhelminaplein. Foto: WOS
Misschien zijn ze je al eens opgevallen, de vijf ‘struikelstenen’ op de Wilhelminaplein in Naaldwijk met namen van de familie Van Teijn. Dit Joodse gezin was het enige gezin uit Naaldwijk dat tijdens de oorlog werd opgepakt en vergast.
Daarom besloot de Westlandse historisch onderzoeker Roald van Elswijk hun verhaal op te nemen in het tiende boek van ‘Joodse huizen’. In dit boek schrijft hij over de slagersfamilie Van Teijn. De familie bestond uit: Levie van Teijn en zijn vrouw Daatje Wolf en hun twee kinderen, Antonie of Anton van Teijn en hun jongste zoon Gerard Wolf die vaak Gabie van Teijn werd genoemd. Gabie van Teijn kreeg met zijn vrouw Naatje van Leeuwen drie kinderen, Levie, Roza en Ida van Teijn. Dit laatste gezin werd in zijn volledigheid vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In het boek wordt vooral Anton van Teijn beschreven, want hij maakte een bijzondere beroepskeuze. Van Anton werd verwacht dat hij de koosjere slagerij van zijn vader Levie zou overnemen, echter hij koos ervoor om kunstschilder te worden. Hiervoor ging hij studeren in Den Haag om daarna in Parijs te gaan schilderen. Daar ging hij door het leven als Antoine Vanteyne en werd hij een bekend aquarellist en etser. In Parijs ging hij onder anderen om met schilders als Vincent van Gogh en Pierre-Auguste Renoir.
Ondanks zijn mooie leven in Parijs kwam Anton nog vaak terug naar het Westland. Hier maakte hij schilderijen van het Westland met onder meer een schilderij van het Heilige Geesthofje met op de achtergrond de synagoge.
Van Elswijk heeft veel onderzoek gedaan naar de joodse gemeenschap in het Westland: “De eerste joden van wie we weten dat ze in het Westland hebben gewoond, die woonden in ‘s-Gravenzande.” Deze joden waren net als de familie Van Teijn koosjere slagers. Opvallend is dat het aantal joden in het Westland al voor de oorlog behoorlijk afnam: “Toen dit gebouw (de synagoge, red.) werd aangekocht, dus dat was in 1807, toen waren er zo’n 110 Westlandse joden. En hun aantal nam eigenlijk steeds meer af. In 1907, toen werd hier een groot feest gevierd om te vieren dat het gebouw 100 jaar bestond, waren er nog zo’n 60 Westlandse joden over.”
Behalve op de struikelstenen zijn de namen ook opgenomen in het monument aan de Verdilaan in Naaldwijk: “Dit is toch een mooie manier van herdenken.” Datzelfde vindt hij van het boek Joodse Huizen. “Het boek is uitgegeven met name als doel om aandacht te vragen voor de rijke joodse cultuur in Nederland. Dat is natuurlijk ook een manier van herdenken.”
Geschreven door: Jaap Stolze & Chris Varekamp